Rak jelita grubego – profilaktyka, objawy i leczenie z wykorzystaniem metod medycyny komplementarnej.

Niebezpieczeństwo raka jelita grubego polega na tym, że w początkowej fazie nowotwór zwykle nie daje objawów. Lokalizacja guza, w 60% zarejestrowanych przypadków jest w odbytnicy, 15-20% w esicy, 10% w kątnicy, reszta jest w innych częściach okrężnicy. Guz, z reguły, jest pojedynczy, tylko w 2-3% przypadków występuje wiele nowotworów.

Jedną z głównych przyczyn jest natura odżywiania, ludzie spożywają dużo jedzenia, bogatego w tłuszcze zwierzęce, mąkę i smażone potrawy, ale zapominają o zbożach, warzywach i owocach bogatych w błonnik. Wpływa to negatywnie na stan jelita grubego. Również jako przyczyny choroby wymienia się dziedziczne predyspozycje, nadużywanie alkoholu, palenie tytoniu, siedzący tryb życia. Rozpoznanie jest najczęściej stawiane w piątej dekadzie życia.

Klasyfikacja raka jelita grubego

Struktura komórkowa guza nie zawsze jest taka sama. W oparciu o swoistość komórek, można określić rodzaj raka jelita grubego. Najczęstszym przypadkiem jest rak gruczołowy, składa się on z tkanki gruczołowej i występuje w 75-80%. Powiększona tkanka blokuje światło jelita, powodując jego niedrożność. W ciężkich przypadkach duży guz może rozerwać ścianę jelita i spowodować wewnętrzne krwawienie.

Etapy choroby raka jelita grubego

Istnieją cztery etapy rozwoju raka jelita grubego:

I etap – guz jest bardzo mały i jest zlokalizowany w błonie śluzowej i podśluzowej, nie wykracza poza okrężnicę. Rokowanie na tym etapie jest bardzo dobre.

II etap – nowotwór wzrasta, ale nadal nie daje przerzutów. Nowotwór nacieka ścianę jelit, ale nie wykracza poza nią.

Etap III – guz znacznie powiększa się i może rozciągać się na całej grubości ściany odbytnicy. W przypadku, gdy nie ma przerzutów, możliwość wyleczenia osiąga 74%. Pojawienie się przerzutów w węzłach chłonnych wpływa na pogorszenie rokowania.

Etap IV – guz jest duży i dotyka najbliższych narządów. Z reguły przerzuty rozwijają się w wątrobie, płucach, tkance kostnej, narządach układu moczowego. Na tym etapie chemioterapia nie jest zbyt skuteczna, prognozy są słabe, tylko około 6% pacjentów przeżywa.

Metody leczenia raka jelita grubego

• Leczenie z wykorzystaniem metod standardowych

  W zależności od wielkości i umiejscowienia guza, charakterystyki jego struktury komórkowej
i ogólnego stanu pacjenta, wybiera się metodę terapii. Istnieją trzy możliwe podejścia do organizacji leczenia. Pierwszym z nich jest operacja chirurgiczna, jeśli rak nie rozprzestrzenił się poza jelito grube. Druga to radioterapia, jeśli przerzut wykryty jest w małej miednicy. Chemioterapia i celowana terapia są stosowane, gdy nowotwór wyszedł poza jelita i dał liczne przerzuty.

Leczenie chirurgiczne

   Leczenie chirurgiczne jest bardzo skuteczne w pierwszym i drugim stadium choroby, a także na początku trzeciego, kiedy nie ma jeszcze przerzutów. Jeśli w trzecim stadium znajdują się blisko położone przerzuty, zaleca się radioterapię, po czym podejmuje decyzję o celowości operacji. Guz usuwa się wraz z uszkodzonymi tkankami i lokalnymi węzłami chłonnymi, aby zapobiec przerzutom.

Radioterapia

   Radioterapia jest metodą, w której stosuje się napromienianie jonizujące w rejonie miednicy. Rak gruczołowy jest bardzo wrażliwy na taki efekt. Najskuteczniejsze leczenie jest w przypadkach, gdy guz ma wyraźne granice. W wyniku napromieniowania komórki umierają, a guz maleje, wyklucza się prawdopodobieństwo zapalenia tkanek i rozprzestrzeniania się niebezpiecznych komórek w ciele. Etapy napromieniowania zwykle nie są powtarzane z powodu niedopuszczalności powtarzanego naświetlania.

Chemioterapia

  Chemioterapia ma na celu zmniejszenie wielkości i szybkości wzrostu nowotworu złośliwego. Metodę stosuje się również przed operacją lub radioterapią, jest także skuteczna w niszczeniu mikroprzerzutów, które pojawiły się przed lub po usunięciu guza. Chemioterapię stosuje się po operacji, aby uniknąć nawrotu choroby. Najczęściej procedura polega na wprowadzaniu leków takich jak: Oksaliplatyna, Leukoworyna, Fluorouracyl.

Chory musi przygotować się na skutki uboczne terapii: łysienie, nudności, wymioty, uszkodzenie błony śluzowej przewodu pokarmowego, zapalenie jamy ustnej i biegunka, niszczenie krwinek.

Terapia celowana

Terapia celowana lub ukierunkowana jest nową metodą leczenia, w której stosuje się leki skierowane bezpośrednio na komórkę nowotworową. Jednocześnie są nieszkodliwe dla całego organizmu. Leki są wytwarzane przy użyciu technik inżynierii genetycznej. Mają różne mechanizmy działania. Niektóre z nich to cząsteczki podobne do tych, które pojawiają się w organizmie, jako odpowiedź immunologiczna na infekcję.

  Inne leki celowane tłumią funkcję enzymów zaangażowanych w przekazywanie sygnału potrzebnego do wywołania podziału komórki. Niektóre leki zapobiegają tworzeniu nowych naczyń niezbędnych do wzrostu guza. Oznacza to, że każdy z istniejących leków biologicznych wpływa na jeden określony cel. Zdarzają się przypadki, w których do zwalczania choroby stosuje się kriochirurgię, ablację prądem o częstotliwości radiowej, chemoembolizację, hipertermię/onkotermię i terapię ogólnoustrojową.

• Leczenie z wykorzystaniem metod komplementarnych

Oto przykłady niektórych, powszechnie stosowanych uzupełniających metod, które uznane są za bezpieczne oraz pomocne, gdy są używane wraz ze standardową terapią medyczną:

• Akupunktura: Akupunktura to metoda leczenia polegająca na nakłuwaniu ciała igłami w celu leczenia wielu niepożądanych objawów. Może być szczególnie pomocna w leczeniu bólu i nudności.
• Aromaterapia: Aromaterapia to stosowanie substancji aromatycznych, zwanych olejkami eterycznymi, destylowanych z roślin w celu poprawy nastroju lub łagodzenia objawów, takich jak ból, nudności, mdłości.
• Arteterapia: Terapia sztuką służy do pomocy osobom z problemami fizycznymi
  i emocjonalnymi poprzez wykorzystanie twórczych działań do wyrażania emocji.
• Biofeedback: Biofeedback to metoda leczenia, która wykorzystuje odpowiednie urządzenia monitorujące, aby budować świadomą kontrolę nad procesami fizycznymi, które są zwykle kontrolowane automatycznie, takimi jak tętno, ciśnienie krwi, temperatura, pocenie się i napięcie mięśni.
• Osteopatia/masaż leczniczy: Terapia polega na odpowiedniej manipulacji mięśni i tkanek miękkich ciała. Badania sugerują, że masaż może zmniejszyć stres, lęk, depresję i ból.
• Medytacja: Medytacja to praktyki polegające na ćwiczeniu umysłu, aby rozluźnić ciało
  i uspokoić umysł.
• Muzykoterapia: Muzykoterapia jest oferowana przez przeszkolonych pracowników służby zdrowia, którzy wykorzystują muzykę do promowania leczenia i poprawy jakości życia.
• Modlitwa i duchowość: Duchowość jest ogólnie opisywana jako świadomość czegoś większego niż indywidualne ja. Często jest wyrażana poprzez religię i / lub modlitwę, ale istnieje wiele innych ścieżek duchowych i dróg samorealizacji.
• Tai chi: Tai chi to starożytna chińska sztuka walki. Jest to system ciała i umysłu, który wykorzystuje ruch, medytację i oddychanie, aby poprawić zdrowie i dobre samopoczucie. Wykazano, że poprawia ona siłę i równowagę u regularnie praktykujących osób.
• Joga: Joga jest systemem, którego elementem są nie-aerobowe ćwiczenia obejmujące przyjmowanie odpowiednich postaw i praktyki oddechowe.

Zaleca się, aby wszystkie rodzaje uzupełniających lub alternatywnych metod leczenia omawiać z lekarzem prowadzącym.

Rehabilitacja

 Po przebytym raku jelita grubego ciało pacjenta jest wyraźnie osłabione. Chemioterapia, radioterapia i chirurgia mają również wpływ na ogólny stan pacjenta. Dlatego w okresie rekonwalescencji bardzo ważne jest przestrzeganie wszystkich zaleceń lekarza, w tym: reżimu dnia, diety, unikanie stresu fizycznego i psychicznego, zwracanie uwagi na czas trwania i jakość snu. Ważne jest również, aby przyjmować niezbędne leki i witaminy, przybyć na zaplanowane badania i przekazać lekarzowi na czas wymagane badania. Wszystko to pozwoli powrócić do normalnego trybu życia tak szybko, jak to możliwe. Jeśli chory nie zastosuje się do powyższych zaleceń, prawdopodobieństwo pogorszenia rokowania znacznie wzrasta.

Profilaktyka

1. Spożywaj mniej czerwonego mięsa. Badania pokazują, że jedzenie czerwonego mięsa zwiększa częstotliwość występowania raka okrężnicy. Jedzenie czerwonego mięsa codziennie, a zwłaszcza więcej niż jednej porcji dziennie, istotnie zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania. Zwiększone ryzyko wiąże się ze zwiększonym stanem zapalnym związanym z substancjami chemicznymi uwalnianymi podczas trawienia czerwonego mięsa. Dieta oparta o produkty roślinne wykazuje działanie ochronne.
2. Jedz więcej czosnku. Regularne spożywanie czosnku może zmniejszyć ryzyko zachorowania na kilka rodzajów nowotworów, zwłaszcza raka przewodu pokarmowego. Działanie ochronne czosnku może wynikać z jego właściwości antybakteryjnych oraz zdolności do blokowania tworzenia się substancji rakotwórczych, wspierania procesów naprawy, zmniejszania proliferacji komórek lub indukowania apoptozy. Czosnek jest bogaty w minerały, takie jak siarka i selen, a także substancje roślinne, takie jak allicylina i flawonoidy, o udowodnionym działaniu prozdrowotnym. Wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotyczące ogólnej promocji zdrowia dla osób dorosłych to spożywanie od 2 do 5 g świeżego czosnku (około jednego ząbku) dziennie.
3. Spożywaj kolorowe rośliny bogate w przeciwutleniacze. Głębokie, jasne kolory owoców, warzyw, ziół i przypraw dostarczają różnorodnych przeciwutleniaczy. Przykładami bogatych w przeciwutleniacze pokarmów są jagody, żurawina, granat, marchew, morele, jarmuż, brokuły, szpinak, awokado, pomidory, jabłka, czerwona kapusta, czerwone i fioletowe winogrona, różowy grejpfrut, szafran, oregano, szałwia i rozmaryn. Kolor sygnalizuje obecność antyoksydacyjnych substancji roślinnych, które uruchamiają geny supresorowe nowotworów i wyłączają geny promujące ich wzrost. Badania wykazują zwiększony poziom stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego w okrężnicy osób spożywających pokarm pozbawiony przeciwutleniaczy roślinnych. Zwiększone stany zapalne i niski poziom przeciwutleniaczy to środowisko sprzyjające nowotworom okrężnicy.
4. Stosuj oliwę z oliwek. Oliwa z oliwek zawiera substancje chemiczne pochodzenia roślinnego, które mają właściwości przeciwnowotworowe. Oliwa z oliwek zmniejsza wydzielanie kwasów żółciowych i zwiększa ilość enzymów, które regulują odnowę komórek w wyściółce jelit, promując formowanie fizjologicznych tkanek. Przeciwutleniacze (fenolowe) obecne w oliwie z oliwek również wywierają korzystne działanie przeciwnowotworowe.
   
5. Spożywaj produkty bogate w selen. Badania pokazują, że selen nie tylko hamuje rozwój raka jelita grubego, ale może także wspomagać działanie niektórych leków przeciwnowotworowych. Selen hamuje również wzrost i sprzyja śmierci komórek nowotworowych. Pokarmy bogate w selen obejmują czosnek i cebulę, nasiona słonecznika, grzyby, brązowy ryż, owies, kiełki pszenicy, orzechy brazylijskie i ryby (tuńczyk, halibut, sardynki, łosoś). Na niektórych obszarach gleba jest bardzo uboga w selen. Dlatego zaleca się przyjmowanie selenu w postaci suplementu.
6. Stosuj przyprawy i zioła, które hamują rozwój raka okrężnicy. Badania pokazują, że czosnek, imbir, tumerica, tymianek, rozmaryn, szałwia, mięta i mięta pieprzowa hamują wzrost komórek raka okrężnicy.
7. Dołącz oleje Omega 3. Dieta bogata w przeciwzapalne oleje Omega 3 (EPA i DHA) zmniejsza częstość występowania raka okrężnicy. Oleje Omega 3 występują w rybach zimnowodnych, takich jak łosoś, sardynki, makrela i dorsz, a także olej lniany. Oleje te zmniejszają poziom prozapalnych substancji, które promują wzrost nowotworu. Ponieważ nie zawsze łatwo jest uzyskać odpowiedni poziom olejków Omega 3 (EPA i DHA) we współczesnej diecie, doustna suplementacja może stanowić dobrą alternatywę.
8. Pij herbatę z żeń-szeniem. Liczne badania wykazały, że kilka gatunków korzeni rodzaju żeń-szeń zmniejsza wzrost i proliferację komórek raka okrężnicy, działając jako silny, ochronny, przeciwnowotworowy antyoksydant. Azjatycki (Panax ginseng, Panax notoginseng) oraz amerykański żeń-szeń (Panax quinquefolium) wykazują te właściwości. Korzeń żeń-szenia jest szeroko dostępny w postaci herbaty i ekstraktu. Pod kierunkiem doświadczonego lekarza korzeń żeń-szenia jest tradycyjnie stosowany jako lek ziołowy w terapii rozmaitych chorób.

Podsumowanie

Powyższe badania wskazują, że tradycyjna kuchnia śródziemnomorska, jak i azjatycka mają odpowiedni, prozdrowotny wpływ na nasze zdrowie. Dieta ta jest bogata w oleje rybne, oliwę z oliwek, szeroki wachlarz ziaren, owoców i warzyw, a także zioła i przyprawy o znanych właściwościach przeciwnowotworowych.

Źródło:

American Cancer Society, https://www.cancer.org

Baena, R., & Salinas, P. (2015). Diet and colorectal cancer. Maturitas, 80(3), 258-264.

Van Blarigan, E. L., & Meyerhardt, J. A. (2015). Role of physical activity and diet after colorectal cancer diagnosis. Journal of Clinical Oncology, 33(16), 1825.

Abrams, Donald, and Andrew Weil. Integrative oncology. Oxford University Press, 2009.

John William Spencer, ed. Complementary/alternative medicine: an evidence-based approach. Mosby Incorporated, 2003.