Kangurowanie

Kangurowanie – podstawowe informacje

Nigdy nie rozdzielaj matki z dziecka. Zawsze trzymaj ich razem. Nils Bergman

Sposób, w jaki opiekujemy się niemowlakiem, ma olbrzymie znaczenie dla jego zdrowia fizycznego i psychicznego. Rozwój emocjonalny i społeczny dziecka jest mocno uzależniony od tego, w jakim środowisku znajduje się ono po urodzeniu. Tuz po narodzinach, patrząc na twarz matki, dziecko uczy się budować relacje. Podczas kontaktu wzrokowego wysyłane są impulsy do ciała migdałowatego w mózgu dziecka. Dzięki temu dziecko w najgłębszych pierwotnych strukturach mózgu koduje informacje: ,,matka mnie kocha, jest bezpiecznie, jest mi dobrze”

Ostatnie kilkanaście lat zrewolucjonizowało naszą wiedzę na temat ludzkiego mózgu. Dotychczas uważano, ze mózg człowieka rozwija się do 23. roku życia, a to, w jaki sposób się rozwija, jest kwestia genów (a zatem środowisko nie ma tu nic do rzeczy). Dziś wiemy, ze rozwój mózgu zależy od doświadczeń impulsów, jakie otrzymuje. Dziecko położone na piersi mamy czuje jej zapach, ciepło, słyszy bicie jej serca, dające mu poczucie bezpieczeństwa już wtedy w mózgu kodują się pozytywne wzorce. Dzięki nim następuje prawidłowy rozwój prawej półkuli mózgu, która odpowiada za inteligencje emocjonalną.

Dziecko odseparowane od matki czuje się opuszczone. Dotychczas znało tylko matkę, której teraz nie ma. Pojawia się rozpacz i ogromny strach o swoje życie. Tu znów musimy sięgnąć do fizjologii mózgu. Móżdżek posiada trzy programy. Działają jak programy w komputerze w zależności od tego, który się włączy w ciele odbywają się różne działania. Programy te nazywają się: obrona, odżywianie i rozmnażanie. Te programy regulują hormony, a hormony te z kolei regulują to, co dzieje się całym z ciałem. Wpływają także na nerwy i mięśnie. Większość czasu program odżywiania „jest włączony” i działa.

Natomiast w mózgu dziecka odseparowanego od mamy wyłączają się funkcje odżywania rozmnażania – zostaje tylko funkcja obrony. W jego organizmie rośnie poziom hormonu stresu (korty zolu), a ten hamuje prawidłowy rozwój dziecka.

Długotrwała separacja rzutuje na umiejętność nawiązywania bliskich relacji z innymi ludźmi. Więź, która tworzy się natychmiast po porodzie, jest silniejsza od więzi wytworzonej po 12 godzinach porodu. Izolacja wcześniaków na specjalnych oddziałach na wiele tygodni, a czasem miesięcy, wywiera destrukcyjny wpływ psychologiczny także na matki, u których, jak się okazuje, na skutek owej izolacji jest bardziej prawdopodobna przemoc fizyczna wobec dziecka w późniejszym okresie. Nie oznacza to jednak, ze późny kontakt z dzieckiem czyni z niej złą matkę, matczyne uczucia są bowiem zbyt złożone, by możliwe było ich całkowite zredukowanie poprzez reakcje biologiczne.

Istotne są tysiące intymnych momentów, które łączą matkę i dziecko w ciągu całego życia. Pierwszy kontakt skóra- skóra, tuż po narodzinach, daje matce lepszy start i w sposób naturalny wzbudza silny instynkt macierzyński. Jak zauważył zespól dr. Kennella, nawet podstawowe zadanie, takie jak przewijanie i karmienie, sprawiają problemy kobietom, które nie miały kontaktu ze swoim dzieckiem zaraz porodzie. Podano przykład młodej kobiety, której dziecko zostało odebrane porodzie. Minęły 24 godziny zanim znów je zobaczyła. Kobieta mówiła, że na początku nie była szczególnie zaniepokojona, ponieważ szpitalu czuła bliskość dziecka. Miesiąc póżniej jej odczucia uległy zmianie. Nie była pewna, czy dziecko należało do niej, czuła że jest jej w jakiś sposób obce.  Jednocześnie była pewna, że więź pomiędzy nią a dzieckiem powstanie. Te więź nawiązałaby się dużo szybciej gdyby miała możliwość spędzenia choć kilku chwil ze swoim dzieckiem po porodzie.

Dr Kennelly i dr Klaus zaobserwowali, że matki, które miały nieprzerywany kontakt z dzieckiem tuz po porodzie, bardzo opiekowały się swoimi dziećmi Kiedy badacze odwiedzili je znowu rok później, kobiety nadal były bardziej uważne, wspierające, pełne entuzjazmu. Bardzo niewiele z nich upominało i krzyczało na swoje dzieci. Odnosiły się do niech delikatnie, sugerując, czas na drzemkę lub ze powinny pozbiera swoje zabawki. Zawsze odnosiły się do dzieci z szacunkiem, rzadziej były to nakazy. Badaczy uderzył również sposób mówienia do dzieci. Słownictwo, jakiego używały- posługiwały się bogatym językiem, mówiły spokojnym, wspierającym tonem, który sprawiał, ze dzieci wiedziały, że są chciane kochane. Niestety, grupie matek odseparowanych od dziecka przemoc słowna i fizyczna miała miejsce częściej.

Przy narodzinach miłość nie jest jedynie emocjonalną potrzebą dziecka, lecz biologiczną koniecznością. Bez przytulania dziecko dosłownie mizernieje. Ten stan można nazwać marazmem, od greckiego słowa „marasmus”, czyli ,,obumierać

Kontakt skóra-skóra, czyli kangurowanie

Opieka zwana kangurowaniem polega na sposobie trzymania dziecka skóra przy skórze, klatka piersiowa do klatki piersiowej. W ten sposób matka jest w bliskim kontakcie ze swoim dzieckiem. Podczas kangurowania dziecko słyszy bicie serca mamy, jest delikatnie kołysane ruchami oddychania, rozpoznaje zapach i jest ogrzewane ciepłem matki. Dzięki temu czuje się tak jak w łonie, jest spokojne i szybko zasypia.

Korzyści z kangurowania

 Metodę kangurowania stosuje się od 1983 roku. Przeprowadzono ponad 300 badan, które wykazały, że dzięki tej metodzie utrzymuje się regularne bicie serca u dziecka, zwiększa się ilość tlenu we krwi, zmniejszają się epizody zaburzenia oddychania oraz ryzyko infekcji. Kangurowanie wspomaga rozwój mentalny i umiejętności motoryczne.

Dziecko szybciej przybiera na wadze, ma lepszy sen. Skraca się czas pobytu w szpitalu dla wcześniaków. Kobieta jako matka zyskuje większa pewność siebie. Kontakt skóra-skóra zwiększa laktacje, a karmienie piersią odbywa się bez problemów. Kangurowanie wyraźnie i szybko redukuje poziom stresu. Już 20- minutowe sesje mogą obniżyć poziom kortyzolu o 60%, nawet u wcześniaków urodzonych już w 25. tygodniu ciąży.

W czasie stresujących procedur medycznych, takich jak procedury inwazyjne, badanie lekarskie, przewijanie, próba odłączenia oddechu wspomaganego czy karmienie przez sondę, noworodek powinien w miarę możliwości być kangurowany, by go uspokoić, zwiększyć komfort i poczucie bezpieczeństwa. W badaniach zaobserwowano, że noworodki kangurowane płaczą rzadziej i  krócej niż te pozostające w inkubatorze.

Kangurowanie zaczynamy natychmiast po porodzie

Zdrowego noworodka można kangurować po urodzeniu, przez co najmniej 30 minut. Dzięki temu dziecko poczuje się bezpiecznie w nowym środowisku. Będziecie mogli cieszyć się pierwszymi wspólnymi chwilami. Przez kolejnych sześć tygodni możesz kangurować tak często, jak chcesz. W tym czasie możesz podawać dziecku pierś, a jeśli pozwolisz mu spać w pozycji kangura aż do kolejnego karmienia, zwiększy się laktacja, a noworodek wejdzie w taki rodzaj snu, który wspomoże rozwój jego mózgu.

 Jeżeli dziecko po urodzeniu trafiło na Oddział Intensywnej Opieki, rozpoczęcie kangurowania będzie zależało od jego kondycji zdrowotnej. W większości placówek warunkiem rozpoczęcia kangurowania jest stabilny stan dziecka.

Tekst pochodzi z książki dr Preeti Agrawal „Odkrywam macierzyństwo”