Wady kręgosłupa

Wady kręgosłupa oraz ich wpływ na fizjologiczny i emocjonalny rozwój dziecka.

Coraz częściej spotykamy się z diagnozą dziecięcego porażenia mózgowego i autyzmu, przy czym proszę zwrócić uwagę, że bardzo często dana diagnoza stawiana jest na tle zachorowań o niewyjaśnionej etiologii. Coraz częściej spotykamy dzieci z nabytą epilepsją. A dlaczego nabytą? Dlatego, że w przypadku tych wszystkich niewyjaśnionych diagnoz nie zostaje określona pierwotna przyczyna. Cały proces leczenia ukierunkowany jest na zmniejszenie objawów, a prawie nigdy na usunięcie przyczyny.

Oczekiwanie na dziecko

Rozpatrzmy zatem, w którym kierunku zmierza medycyna w leczeniu
mózgowego porażenia dziecięcego i autyzmu. Zacznijmy od początku. Młoda rodzina dowiaduje się, że niebawem nastąpi cud: urodzi się dziecko. Wszyscy są szczęśliwi, wszystkie badania zostały wykonane, nie wykryto u rodziców obciążeń genetycznych, przyszła mama zażywa właściwe witaminy, na czas przechodzi badania, płód rośnie, przychodzi wreszcie moment „x” i mama z tatą udają się na oddział położniczy i rozpoczyna się poród.

Poród

 Poród jest jednym z najbardziej stresujących wydarzeń w naszym życiu: dziecko jest ze strony matki poddane ogromnemu parciu, które pod ciśnieniem uciska, skręca i wygina noworodka. Ryzyko urazu zwiększa się kilkukrotnie podczas używania szczypców, próżnociągu (vacuum), gdy rodząca ma wąską miednicę, gdy dziecko jest sporych rozmiarów, przy błędnej decyzji położnika… itp. Także cesarskie cięcie nie może dać żadnych gwarancji, że dziecko nie ulegnie urazom okołoporodowym.

Trudny poród zakończył się, rodzice odetchnęli z ulgą, są przekonani, że to, co najgorsze, mają już za sobą; nie mijają jeszcze 3 miesiące, a mama zauważa, że z dzieckiem jest coś nie tak: słabe, nie utrzymuje samodzielnie głowy, nie przewraca się, nie interesują go kolorowe zabawki i obrazki. Zaniepokojona mama zwraca się do lekarza. Najczęstsza odpowiedź to: „Proszę się nie obawiać, musi minąć trochę czasu, dziecko się rozwinie”. I wtedy mama nieco się uspokaja.

Niepokojące objawy

Mija jeszcze pół roku, a oczy dziecka ustawiają się do zeza, krzyczy w nocy, w ciągu dnia jest w złym nastroju, kaprysi, obserwowane są problemy z jelitami, dziecko nie raczkuje, a nawet nie siada. Rodzice ciągle udają się z dzieckiem do różnych lekarzy, do centrów rehabilitacyjnych, robią masaże i wypełniają wszelkie zalecenia, ale rezultaty pozostawiają wiele do życzenia. W tym momencie słyszą często diagnozę dziecięcego porażenia mózgowego, a jeśli dziecko zachowało zdolność chodzenia, ale przy tym ma opóźnienie rozwoju psychicznego lub mowy, to z dużą dozą prawdopodobieństwa zostanie uznane za autystyczne.

Szukanie przyczyny

Chodzi o to, że stawia się diagnozę kierując się objawami, a mało kto chce odnaleźć przyczyny pojawienia się tych objawów. Tymczasem mamy do czynienia z następującym zjawiskiem: podczas urazu odcinka szyjnego kręgosłupa (do czego może dojść nie tylko w czasie porodu, ale i w okresie prenatalnym!), dochodzi do uszkodzeń w odcinku pomiędzy podstawą czaszki a ostatnim odcinkiem kręgosłupa. Do tych urazów należą uszkodzenia pierwszych dwóch kręgów i ich aparatu łączącego. Potrzeba diagnostyki i leczenia tych urazów uzasadniona jest znaczną częstotliwością ich występowania; wiąże się z tym mała dostępność do metod diagnostycznych, ale i stosunkowo niewielka wiedza personelu medycznego. Podczas porodu całe obciążenie spada właśnie na kręg szczytowy (atlas) i kręg obrotowy (axis), przemieszczenia w obrębie tych kręgów praktycznie zawsze prowadzą do naruszenia krwiobiegu w części podstawnej mózgu, do zaburzeń dynamiki płynu mózgowo-rdzeniowego, a w rezultacie do patologii w pracy samego mózgu.

Uraz odcinka szyjnego

Problem polega na tym, że w początkowym etapie rozwijania się patologii, spowodowanej urazem w obrębie odcinka szyjnego kręgosłupa, obraz kliniczny nie jest czytelny od razu, a dopiero po kilku miesiącach (do roku). Właśnie z tej przyczyny wczesna diagnostyka tej choroby możliwa jest tylko z własnej inicjatywy lekarza prowadzącego, ale niestety rzadko do tego dochodzi. Dziecko przez jakiś czas, często długotrwały, żyje dzięki pewnym własnym rezerwom, jakie otrzymało jeszcze w łonie matki, ale wraz z ich wyczerpywaniem się, jego stan gwałtownie się pogarsza. Do oznak pogorszenia się stanu dziecka można zaliczyć: pogorszenie wzroku, zez, pogorszenie się motoryki i koordynacji ruchowej, zaburzenia funkcji ruchowych, pojawienie się ataków epileptycznych, zaburzenia snu i mowy, nieadekwatne zachowanie i inne.

Ukrwienie odcinka szyjnego

Jak to się dzieje i jakie są przyczyny ww. zaburzeń. Istnieje kilka przyczyn, a związane są one z ukrwieniem części podstawnej mózgu (vertebra-basilaris). Tętnica kręgowa (a.vertebralis dex/sin) jest pierwszym odgałęzieniem tętnicy podobojczykowej (a. Subclavia dex/sin), która kieruje się ku górze wchodząc w otwór wyrostka poprzecznego kręgu szyjnego, gdzie dalej przebiega w kanale zbudowanym z otworów wyrostków poprzecznych kręgów szyjnych.

Wskutek urazu w okolicy stawów górnego i dolnego głowy (szczytowo-potylicznego i szczytowo-obrotowego) może dojść do uszkodzeń ukrwienia w zakresie tętnic rdzeniowych i podstawnych, które zapoczątkowują procesy patologiczne w obrębie zaopatrzenia w krew tych tętnic.

Niewydolność krążenia

Podsumowując, u osób młodych i dorosłych główną rolę w powstawaniu niewydolności krążenia w obszarze tętnic rdzeniowych i podstawnej odgrywają czynniki zewnętrzne – ucisk mechaniczny tętnic kręgowych przez wyrostki kręgów, przepukliny jąder miażdżystych, spięte mięśnie podstawne kręgosłupa na skutek zaburzenia w unerwieniu. Należy również wspomnieć o zniekształceniach kanału tętnicy kręgowej spowodowanych przez podwichnięcia kręgów szyjnych.

Niewydolność kręgowo-podstawna może być spowodowana zaburzeniami rozwojowymi, które są zaliczane do chorób rzadkich: dodatkowe żebro szyjne, hipoplazja (niedorozwój) tętnicy kręgowej, anomalia Kimmerlego i malformacja Arnolda i Chiariego. Muszę wspomnieć, że w naszej praktyce zauważono anomalię Kimmerlego powstającą wskutek urazów porodowych stawu szczytowo-obrotowego.        

Przykurcze tętnic rdzeniowych

Dużą rolę w rozwoju niewydolności krążenia w obszarze tętnic rdzeniowych i podstawnej odgrywa bolesny przykurcz tętnic kręgowych. Ból w okolicach szyi może powodować powstawanie patologicznego odruchowego skurczu naczyń. Na skutek ciągłej impusacji bólowej rozwija się nadpobudliwość aferentnych włókien sympatycznych oplatających tętnicę kręgową, co skutkuje długotrwałym jej skurczem. Zwężenie tętnicy podobojczykowej na skutek złamania kości w tej okolicy (np. obojczyka) oraz innych schorzeń w tym obszarze także może stać się przyczyną niewydolności kręgowo-podstawnej. Źle wykonywane działania lecznicze w czasie terapii manualnej albo urazy oddziału szyjnego kręgosłupa mogą powodować rozwarstwienie ściany tętnicy kręgowej.

Powyższy tekst nie jest po prostu opisem chorób i zaburzeń, natomiast jest próbą zwrócenia uwagi specjalistów na źródło licznych problemów dotyczących dorosłych i dzieci. Problemy te istnieją z powodu niedowartościowania diagnostyki urazów szyjnego kręgosłupa opartej o współczesne metody.

Tekst: dr Vitalii Viel