Naturalne, a syntetyczne hormony

Wyjaśnienie pojęć

Pojęcie „syntetyczny”, mamy zwykle na myśli coś, co jest wytworzone w sposób sztuczny i nie występuje w naturze, np. plastik czy środki farmaceutyczne. Przykładowo hormon medroksyprogesteron (nazwa handlowa: provera) jest co prawda otrzymywany z tej samej substancji, z której powstaje naturalny progesteron, jednak jego wzór cząsteczkowy podlega w laboratorium tak dużej modyfikacji, że przestaje być porównywalny do czegokolwiek występującego w naturze.

Progesteron naturalny (np. zastrzyk z progesteronem lub w kremie ) uzyskiwany sztucznie w laboratorium ma dokładnie taką samą budowę jak ten występujący w organizmie ludzkim (jest bioidentyczny). A zatem, chcąc odróżnić i nazwać daną substancję „naturalną” czy „syntetyczną”, musimy brać pod uwagę fakt, czy występuje ona w tej samej postaci (budowie cząsteczkowej) w naturze i w organizmie człowieka.

Podobna sytuacja dotyczy estrogenów. Na premarin składają się dwa typy estrogenu, które są naturalne w tym sensie, że występują w naturze. Ale nie cały estrogen występujący w premarinie jest estrogenem ludzkim; w jednej części to hormon ludzki, w części pozostałej to hormon koński, czyli związek, którego nie znajdziemy w organizmie człowieka. Naturalny estrogen, progesteron i testosteron, które można nabyć w aptekach, są produkowane w taki właśnie sposób. Ilości hormonów są standaryzowane, więc efekty ich działania są wymierne i przewidywalne.

Estrogeny naturalne

Estrogeny są 18-węglowymi steroidami. Wyróżnia się trzy podstawowe, biologicznie czynne estrogeny: estron (E1), 17b-estradiol (E2) i estriol (E3). U kobiet w wieku rozrodczym głównym hormonem estrogenowym o największej aktywności biologicznej jest 17b-estradiol. W ponad 95% bezpośrednim jego źródłem są komórki ziarniste jajnika.

Estron ma od 5- do 10-krotnie mniejszą aktywność niż 17b-estradiol, tylko w niewielkiej ilości wytwarzany jest w jajniku. Źródłem większości hormonu jest obwodowa konwersja z androgenów, głównie z androstenedionu. Obwodowa konwersja występuje w tkance tłuszczowej, wątrobie, nerkach i swoistych jądrach podwzgórza. Wielkość konwersji zależy od wieku, płci i masy ciała.

Najsłabiej działającym estrogenem jest estriol. Prawie w całości stanowi on produkt metabolizacji 17b-estradiolu i estronu w wątrobie.

Fitoestrogeny

Choć, jak wiadomo, rośliny nie posiadają zdolności wytwarzania ludzkich hormonów, niektóre z nich wytwarzają związki, które wywierają działanie podobne do działania hormonów. Tego rodzaju substancją jest diosgenin, uzyskiwany z dzikiego jamu (rodzaj słodkich, dziko rosnących ziemniaków) oraz z ziaren soi, przekształcony następnie na drodze chemicznej w hormony „ludzkie”. W 1938 roku D. Russel i E. Marker opracowali metodę otrzymywania progesteronu z diosgeninu uzyskiwanego z jamu. Funkcjonowanie fitohormonów uwarunkowane jest wieloma innymi czynnikami roślinnymi, które potęgują działanie hormonalne. Po przyswojeniu, związki roślinne aktywują receptory hormonalne i przez to wywołują efekty hormonalne.

Estrogeny syntetyczne

Nazwa „estrogeny syntetyczne” dotyczy steroidów, które nie występują w naturze, lecz zostały zsyntetyzowane przez człowieka. Wszystkie preparaty antykoncepcyjne zawierają estrogeny syntetyczne – ethylestradiol. Inne syntetyczne estrogeny to mestranol i diethylestradiol. Syntetycznych estrogenów nie stosuje się w hormonalnej terapii zastępczej (HTZ).